การใช้ของวัตถุเหลือใช้

การใช้ฟางข้าว
การขาดแคลนพืชอาหารสัตว์เป็นผลทำให้การผลิตโค-กระบือในประเทศลดลงทั้งปริมาณและคุณภาพ ปัญหานี้เกิดขึ้นทุกปีโดยเฉพาะในฤดูแล้ง หรือแม้แต่ในฤดูฝนซึ่งเกษตรกรต้องใช้พื้นที่ปลูกพืชเศรษฐกิจต่าง ๆ ทำให้พื้นที่เลี้ยงสัตว์ไม่เพียงพอ ในขณะที่ผลพลอยได้และวัสดุเหลือใช้จากการเกษตรและผลพลอยได้จากโรงงานอุตสาหกรรมมีอยู่แล้วปริมาณมาก บางชนิดมีคุณค่าทางอาหารสูง สามารถใช้เป็นอาหารสัตว์ได้โดยเกษตรกรอาจไม่ต้องซื้อ อย่างไรก็ตามวัสดุพลอยได้บางชนิดอาจมีปัญหาอยู่บ้างเกี่ยวกับคุณภาพต่ำในการนำมาใช้เลี้ยงสัตว์ เกษตรกรควรนำมาปรับปรุงคุณภาพด้วยวิธีต่าง ๆ ก่อนและพิจารณาใช้ประโยชน์ให้เหมาะสม เช่น ฟางข้าว อาจปรับปรุงคุณภาพโดยการทำฟางปรุงแต่งด้วย ยูเรีย หรือใช้ยูเรียผสมกากน้ำตาลราดฟางข้าวแล้วใช้เลี้ยงโค-กระบือร่วมกับอาหารข้น หรือพืชมีโปรตีนสูงบางชนิดเช่น ใบกระถินแห้ง ต้นถั่วไมยรา ใบผักตบชวา และใบมันสำปะหลังแห้ง เป็นต้น วัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรหลายชนิด เช่น ต้นและเปลือกข้าวโพดฝักอ่อน เป็นต้น มีคุณภาพค่อนข้างดี สามารถใช้เลี้ยงโค-กระบือ แทนหญ้าสดได้เต็มที่ วัสดุพลอยได้บางชนิดถ้านำมาเลี้ยงสัตว์โดยตรงอาจเป็นพิษต่อสัตว์ได้ เช่น ใบมันสำปะหลังสดควรลดสารพิษด้วยวิธีง่าย ๆ โดยผึ่งแดดให้แห้งก่อนนำไปเลี้ยงสัตว์ วัสดุพลอยได้จากการผลิตพืชบางชนิด คุณค่าทางโภชนะและวิธีการใช้ได้รวบรวมไว้ในตาราง
วัสดุพลอยได้จากการปลูกพืชและพืชมีโปรตีนสูง
ส่วนประกอบทางเคมี (%)
วัตถุแห้ง
โปรตีน
เยื่อใย
ฟางข้าว
90.00
2.76
38.13
ฟางปรุงแต่ง (สด)
57.00
4.99
21.11
ฟางปรุงแต่ง(แห้ง)
90.00
7.88
33.33
ต้นข้าวโพดฝักอ่อน
25.25
2.45
16.06
ต้นข้าวโพดหลังเก็บเกี่ยว
37.60
1.96
29.93
ยอดข้าวโพดหลังออกไหม
35.10
2.18
25.03
เปลือกข้าวโพดฝักอ่อน
18.00
2.26
3.78
เปลือกและไหมข้าวโพดฝักอ่อน
17.21
2.02
16.20
ไหมข้าวโพดฝักอ่อน
12.40
2.12
9.70
ข้าวโพดบดทั้งฝัก
89.60
6.78
6.28
ซังข้าวโพดเลี้ยงสัตว์
90.50
1.90
33.03
ซังข้าวโพดหมักยูเรีย
42.20
5.50
34.69
ซังข้าวโพดหวาน(จากโรงงานทำซุปข้าวโพดกระป๋อง)
27.50
2.43
21.00
ยอดอ้อยสด
37.67
2.46
13.14
ยอดอ้อยอบแห้ง
96.32
5.51
33.95
ชานอ้อย
95.30
2.70
37.40
ฟางถั่วเหลือง
93.37
6.23
32.84
เปลือกสับปะรด
10.83
0.68
6.46
จุกสับปะรด
19.26
1.51
4.45
ต้นและใบสับปะรด
16.67
1.01
9.41
ใบสับประรด
18.91
1.24
7.45
ต้นกล้วย
5.00
0.13
1.31
ใบกล้วย
28.00
3.36
6.72
เปลือกกล้วยสุก
14.10
1.11
1.09
ใบปอแห้ง
79.00
15.50
46.50
ต้นถั่วพุ่มแห้ง
91.20
14.30
52.20
ใบถั่วพุ่มแห้ง
90.00
23.80
42.00
ต้นถั่วลิสงสด
37.00
12.30
-
ใบถั่วลิสงแห้ง
93.10
18.00
34.90
ต้นถั่วลิสงแห้ง
88.00
7.40
-
ใบผักตบชวาแห้ง
89.48
14.24
17.91
ใบกระถินแห้ง
90.49
21.60
15.50
ถั่วไมยราแห้ง
91.62
21.58
13.28
ใบแค
92.70
23.50
15.90
ใบแคฝรั่ง
25.00
14.70
31.50
ใบจามจุรี
89.50
22.40
37.00
ฝักจามจุรี
89.00
16.70
-
กากมะเขือเทศสด
16.76
3.11
5.79
กากมะเขือเทศแห้ง
92.19
17.12
31.84


ที่มาข้อมูล : กองอาหารสัตว์ กรมปศุสัตว์ พญาไท ราชเทวี กรุงเทพมหานคร